حقیقت علم از نظر رسول خدا(ص)
حقیقت علم و معرفت نوری است که انواع علوم و معارف رسمی بشر را که پوسته دانش محسوب میشوند، در جهت بهروزی و تکامل انسان قرار میدهد. خطر بزرگی که امروز جامعه بشر را تهدید میکند، این است که پوسته علم و معرفت رشد کرده؛ اما با جدا شدن از مغز و حقیقت آن جهت و فلسفه واقعی خود را از دست میدهند و از اینرو در مسیر انحطاط انسان به کار گرفته میشوند. رسولخدا(ص) با توجه به این حقیقت علومی را شایسته فراگیری و آموختن میدانستند که آموختنش موجب تقرب به خدا و بیرغبتی به دنیا گردد، ایشان میفرمودند: «من ازداداً علماً و لم تزدد فی الدنیا زهدا لمیزدد من الله الا بعدا؛ هر کس بر دانشش افزوده شود و بیرغبتی او به دنیا افزایش نیابد، دوریاش از خدا بیشتر خواهد شد.»[16] این چنین علمی از نظر رسولخدا(ص) از حضور در تشییع جنازه مؤمن بهتر و از قرائت کل قرآن والاتر است.[17]
در نظر ایشان علمی نافع و سودمند است که موجبات کمال فرد را فراهم آورد، نه علمی که دانستن یا ندانستنش سود و زیانی برای فرد نداشته باشد، چنانچه که نقل شده، روزی پیامبر(ص) وارد مسجد شد، دیدند عدهای دور مردی جمع شدهاند، فرمود: «چه خبر است؟»، گفتند: «مردی است بسیار دانا» فرمودند: «به چه چیز؟» گفتند: «به نسبهای مردم و ایام جاهلیت و اشعار آنها»، رسولخدا(ص) فرمودند: «دانشی است که سودی نمیبخشد و ندانستنش زیانی نمیرساند.»[18]
از نظر نبیاکرم(ص) علم باید در راه سعادت و بهروزی شخص به کار گرفته شود، ایشان آن علمی که به منظور بدست آوردن منافع مادی حاصل شود، آن علمی نمیداند که در آخرت دستگیر فرد شود و سعادت او را تضمین کند: «من طلب العلم یرید به حرث الدنیا لم ینل حرث الاخره»[19]
رسولخدا(ص) ضمن خطبهای قرّاء هدف از علم و علمآموزی را چنین بیان فرمودند:
«طلب علم بر هر مسلمانی واجب است، پس آن را در جایگاهش طلب کنید و از اهلش بگیرید، بدرستی که علم تعلیم دادنش در راه خدا نیکی است و طلبش عبادت است و مباحثه در آن تسبیح است و عمل به آن جهاد و آموزشش به کسی که آن را نمیداند، صدقه است و بذل آن به اهلش مایه نزدیکی به خداست؛ چرا که دانش نشان دهنده حلال و حرام است و به جویندهاش راه بهشت را مینمایاند و در وحشت مونس است و در تنهایی همراه و در خوشی و ناخوشی راهنماست و سلاحی بر ضد دشمنان است و زیوری برای همدلان خداوند کسانی را با آن برمیافروزد و پیشوایان خیر و نیکی قرارشان میدهد که دیگران به ایشان اقتدا میکنند و بر اعمالشان مینگرند و از آثارشان اقتباس میشود و فرشتگان به دوستی با آنها رغبت میورزند و با بالهایشان آنها را در نماز لمس میکنند و هر چیزی حتی ماهیان و جانوران دریاها و درندگان و چهارپایان خشکی برای آنها آمرزش میطلبند؛ چرا که دانش حیات دلها و روشنایی دیدگان در برابر نابینایی و توانایی پیکرها در برابر ناتوانی است، خدا حاملان دانش را به جایگاههای برگزیدگان میرساند و مجالس نیکان را در دنیا و آخرت ارزانیشان میدارد، با دانش خداوند اطاعت و پرستیده میشود و با دانش است که خدا شناخته میگردد و یگانه دانسته میشود و با دانش است که پیوند میان خویشاوندان انجام میگیرد و حلال و حرام شناخته میشود، دانش پیشوای عمل است و عمل پیرو آن خداوند آن را به نیکبختان الهام میکند و تیرهبختان را از آن محروم میدارد.» [20]
تشویق به آموزش علم
رسولخدا(ص) آموزش علم را امری پسندیده معرفی نموده و از کتمان علم بر حذر میداشتند، ایشان نشر و آموزش علوم را بهترین صدقات بیان کردند و فرمودند: «مردم صدقهای همچون نشر دانش ندادهاند.»[21] همچنین فرمودند: «هر که علمی بیاموزد و دیگران از علم او استفاده کنند، همپای ثواب آن شخص به این عالم ثواب میدهند و هر کس علم را از اهلش مخفی نگه دارد، این علم روز قیامت افساری از آتش میشود و بر صورت آن عالم مینشیند.»[22] ایشان سپردن دانش به نااهل را عامل تباهی آن علم معرفی فرمودند[23] و مسلمانان را به نوشتن علوم و دانستههایشان تشویق میکردند و میفرمودند: «مؤمن هر گاه بمیرد و یک ورق از او به جای ماند که علمی بر آن نوشته شده باشد، آن ورقه در روز قیامت بین او و بین آتش حائل میشود و خدا برای هر حرفی که بر آن کاغذ نوشته، شهری که هفت برابر زمین است، وسیعتر از دنیاست به او عطا میکند.»[24]
[16] -اعلام الدین، پیشین، ص81 و الجامع الصغیر، پیشین، ج2، ص546 و کنز العمال، پیشین، ج10، ص193.
[17] - شعیری، تاج الدین؛جامع الاخبار، قم، انتشارات رضی، 1363ش، ص37 .
[18] - اصول کافی، پیشین، ج1، ص32 و امالی صدوق، پیشین، ص267 و شیخ صدوق؛ معانی الاخبار، قم، جامعه مدرسین، 1361ش، ص141.
[19] - ورام بن ابیفراس؛مجموعه ورام، قم، مکتبة الفقیه، ج2، ص115 و کراجکی، ابوالفتح؛ کنز الفوائد، قم، دار الذخائر، 1410، ج2، ص108.
[20] - ارشاد القلوب، پیشین، ج1، ص165 و امالی طوسی، پیشین، ص487.
[21] - منیة المرید، پیشین، ص105.
[22] - علامه حلی؛ نهج الحق و کشف الصدق، مؤسسه دارالهجرة، 1407، ص37.
[23] - الجامع الصغیر، پیشین، ج1، ص7 و کنز العمال، پیشین، ج1، ص 184.
[24] - عاملی، شیخ حر؛ وسائل الشیعه، تحقیق عبدالرحیم ربانی شیرازی، بیروت، دار التراث العربی، ج27، ص95 و امالی صدوق، پیشین، ص37.
نظرات شما عزیزان:
تبادل لینک هوشمند 
آمار
وب سایت:
